Cool Bir Tavrın Anatomisi

ARKA KAPAKTAN: Cool sözcüğü bir onay terimi olarak tüm dünyada gençlerin ağzında. Günümüze kadar var olan bütün gençlik altkültürlerinin önemli bir öğesi olmayı başaran; ama ailelerin kafasını karıştırmak için sürekli ad ve kostüm değiştiren bu tavır, değişip duran bir modadan mı ibaret? Yoksa popüler kültürü fethetmekle yetinmeyip aşırı milliyetçi, dini ve solcu akımların "sıkıcı"lığını alkol, sigara, uyuşturucu, seks, müzik ve şiddetin cazibesiyle sarsan bu apolitik isyan tavrı başka bir "yaşama tarzı"nın habercisi mi?

Pountain ve Robins, kitaplarının "geniş kapsamlı sosyal bilimsel bir araştırması iddiası" olmadığını söyleyip "son 50 yıldaki popüler kültür evrimlerini açıklama konusunda cool'dan nasıl yararlanırız diye yola çıktık" diyorlar. Ama cool'un izlerini Afrika kültürlerindeki antik köklerinden, Amerika'daki siyahi kölelerin isyan müziğine; Rönesans İtalya'sından, "Anadolu gülüşü"ne; siyahi cazcılardan, iki savaş arası dönemin resim, sinema, edebiyat ve müziğinin avangart sanaçılarına; ve günümüzde spordan, psikolojiden, Wall Street'e; reklam ve medya dünyasına kadar sürerek yukarıda sorulan sorulara sağlam argümanlara dayanan yanıtlar veriyorlar. Savaşçı toplumlarda genç erkeklerin saldırganlığını kontrol altına almasını sağlayan dini bir etik olan cool'un, köleliğin onur kırıcılığına karşı bir savunma mekanizması haline nasıl geldiği; daha sonra endüstriyel kapitlizmin konformizmine karşı bir çeşit isyan tavrına, günümüzde ise tüketici kapitalizmdeki rekabet baskısıyla baş etmeye yarayan bir mekanizmaya nasıl dönüştüğü, bu dönüşümün Charlie Parker, Elvis ve Mick Jageer; Brecht ve Guy Debord; Grate Garbo ve Hilary Clinton; James Dean ve Marlon Brando; Muhammed Ali ve Michael Jordan; Hitler ve Kennedy gibi cool kişilikler üzerinde nasıl tezahür ettiği akıcı bir üslupla anlatılıyor.

YORUMUM: “Cool” artık her yerde; sınıfsal, kültürel ve mali konum fark etmeksizin, herkesin içine işlemiş, kimi zaman pasif kimi zaman ise dişlerini gösterirmiş gibi yapan savunma şekli o.

Kitap için: Yer aldığı toplumun maddi ve manevi düzenine uyumlu olmak adına gençlerin erginleşmesinde takındıkları tavır iken; iki büyük savaş geçirmiş Avrupa gençlerinin, mevcut toplumsal yapıya olan güvensizliklerine karşı takındıkları ironik duyarsızlığa direniş şekline; Amrika’daki “hip” akımıyla, bu tavrın içinde barındırdığı “hazcılığın” daha da netleşerek, günümüz tüketimsel yaşamının bir vazgeçilmezi haline gelmesinin kısa tarihi de denebilir.

Her kuşağın kendinden öncekilere göre, kendisini daha Cool olarak tanımlarken; kendi çocuklarının da ebeveynlerininkine ve mevcut toplumsal hiyerarşiye karşı kendilerine has farklı Cool tavırlar meydana getirip, toplumu yeniden şekillendirmesinin: “Cool”un hangi zamanlarda, kimler tarafından hangi özellikleri varyasyonları aracılığı ile beden aldığının kısa tarihi irdelenirken bu tavrın; hazcı, ironik ve narsist yapısı üzerinden nasıl küçük guruplaşmalardan kitleleri etkileyen tavra dönüştüğü ve varolageldiği zamana göre temel tavrılarına göreki tarzsal değişimleri ve bunların sebepleri irdelenmekte.

Bireysel olarak takınılan bu tavrın sosyal-siyasal-ekonomik alanlardaki grupsallaşmalara olan etkisini Cool çerçeveden biraz daha net olarak anlayabiliyorsunuz. Müzik ve sinema endüstrisinde revaşta olan yeni tarz ve yüzlerin neden bir kuşakça bağra basılırken; onların ebeveynleri ve ebeveynlerin yaşıtlarınca anlaşılmaz ve zevksizce bulunmasının ip-uçlarını alıyoruz.